W życiu codziennym często mówimy o wychowywaniu dziecka. Słowo „wychowanie” niemal nie schodzi rodzicom z ust. Co właściwie oznacza wychowanie? Z punktu widzenia pedagogiki w zakres znaczeniowy tego słowa wchodzi wiele aspektów. Z niektórych z nich często nawet nie zdajemy sobie sprawy.
Rozważania nad wychowaniem mają swoje źródła w starożytnej Grecji, gdzie zrodziła się pedagogika określana jako nauka właśnie o wychowaniu.
Najprościej rzecz ujmując wychowanie dziecka to zbiór wszystkich czynników, za pomocą których oddziałujemy na naszą pociechę w celu ukształtowania lub zmiany jej zachowań, postaw i zapatrywań. Jest to działalność społeczna, za pomocą której wpływamy na rozwój fizyczny, umysłowy, emocjonalny oraz społeczny dziecka. Wychowywanie przez rodziców jest określane mianem wychowywania naturalnego, w przeciwieństwie do wychowywania instytucjonalnego, prowadzonego przez szkoły, przedszkola, internaty, instytucje oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze.
Dziecko styka się z szeregiem różnych środowisk wychowawczych. Pierwsze i najważniejsze z nich to rodzina. To właśnie rodzice wywierają największy wpływ na dziecko. Pamiętajmy, że małe dzieci uczą się poprzez naśladowanie, toteż powielają nasze zachowania – zarówno te pozytywne, jak i negatywne! Rodzina pozostaje najistotniejszym środowiskiem wychowawczym do czasu, kiedy dziecko osiągnie gotowość szkolną. Wówczas rozpoczyna się proces wychowania instytucjonalnego, prowadzonego przez szkołę. Ma ono silny wpływ do okresu adolescencji. Gdy dziecko dojrzewa, ów wpływ stopniowo słabnie, a na jego miejsce pojawia się kolejne ważne środowisko wychowawcze – rówieśnicy. Dzięki kontaktom z rówieśnikami adolescent realizuje potrzebę uznania oraz akceptacji.
Czym jest dobre wychowanie? Należy wiedzieć, że jest to pojęcie względne, zależne od ducha czasu i od norm obowiązujących w danym społeczeństwie. Ideały wychowawcze zmieniają się pod wpływem epok i są różne dla różnych społeczeństw. Dobre wychowanie to takie, które pozwala na pełną socjalizację dziecka, czyli przystosowanie go do życia zgodnie z normami społecznymi. W tym procesie jednostce przekazywane są wzory kulturowe, których kultywowanie przez kolejne pokolenia zapewnia ciągłość tradycji oraz cywilizacji. Obecnie we współczesnym europejskim kręgu kulturowym nadrzędnym priorytetem wychowania stało się ukształtowanie człowieka wolnego, zdolnego do samodzielnego i świadomego podejmowania decyzji zgodnych z zasadami moralnymi obowiązującymi w społeczeństwie, w którym dana jednostka żyje.
Autor: Kamila Gieba
